Islam
ialah agama sempurna yang memiliki mekanisme semak dan imbang dalaman
tersendiri.
Sabda
Nabi SAW bermaksud: "Agama itu ialah nasihat." Kami pun bertanya:
"Bagi siapa (nasihat itu)?" Baginda menjawab: "Nasihat untuk
Allah, kitab-Nya, Rasul-Nya, imam golongan Muslimin dan seluruh Muslimin
(rakyatnya)." (Hadis Riwayat Muslim)
Nasihat
di sini bukan bermaksud menasihati Allah SWT tetapi beriman dan mentauhidkan
Allah SWT, manakala nasihat terhadap kitab pula adalah menunaikan hak al-Quran
untuk dipelajari, dibaca, diamal, dihayati dan disebarkan.
Dalam
konteks Rasul SAW pula bermaksud beriman kepada apa-apa dibawa Baginda,
mencontohi sunnah dan akhlak Nabi SAW. Adapun nasihat kepada imam dan pemimpin
adalah membantu, mentaati, menasihati serta menegur mereka apabila melakukan
kesalahan.
Dalam
hal menasihati pemimpin, ia boleh berlaku dalam banyak dimensi. Pertama,
daripada yang atas kepada di bawah seperti nasihat dan teguran Allah SWT kepada
Nabi SAW atau nasihat daripada orang bawah kepada pemimpin tinggi seperti
sahabat menasihati Baginda atau orang awam menasihati khalifah.
Islam
sejak awal ditanzilkan lagi tidak putus-putus mencatatkan banyak kisah
menasihati pemimpin, bermula daripada nasihat atau teguran daripada Allah SWT
terhadap Nabi SAW seperti terakam dalam ayat pertama hingga 4 dalam surah Abasa:
Asbabun
nuzul (sebab turun ayat) adalah kerana Nabi SAW didatangi seorang buta, iaitu
Abdullah Ibnu Ummi Maktum RA yang ingin bertanyakan hal agama, namun Nabi SAW
tidak melayan kerana ketika itu Baginda sibuk berdakwah dengan pemimpin kafir
Quraisy seperti Walid Ibnu al-Mughirah dan amat berharap mereka akan memeluk
Islam. Lalu, Allah SWT menegur Nabi SAW atas sikap itu sedangkan hidayah milik
Allah jua.
Begitu
juga, ketika mengatur strategi dalam Perang Badar, Nabi SAW dinasihati pakar
strategi peperangan Khabab Munzir RA apabila mendapati
Baginda
bercadang berkhemah di suatu tempat agak jauh dari sumber air, lalu beliau
bertanya: "Wahai Rasulullah, adakah tempat ini pilihan wahyu daripada
Allah SWT atau dasar strategi perang?"
Nabi
SAW menjawab: "Tidak, bukan (wahyu) daripada Allah SWT tetapi ini hanyalah
strategi kita sahaja." Lalu, Khabab pun mencadangkan tentera Islam
bergerak lebih ke hadapan berdekatan telaga air dan dipersetujui Nabi SAW.
Pada
zaman sahabat pula, sejarah mencatatkan Sayidina Umar Al-Khattab RA dilantik
menjadi khalifah, beliau dengan lantang menyeru agar ditegur jika menyeleweng
dengan berkata: "Sesiapa antara kamu melihat pada diriku suatu
penyelewengan, maka luruskanlah ia."
Maka,
bangkit seorang lelaki Arab Badwi berkata dengan berani: "Demi Allah wahai
Umar, sekiranya kami mendapati kamu menyeleweng, nescaya kami akan luruskan
kamu dengan pedang kami yang tajam ini."
Lalu
Umar menjawab: "Alhamdulillah, segala puji bagi Allah SWT yang menjadikan
dalam kalangan umat Muhammad, mereka yang sanggup meluruskan Umar dengan
pedangnya."
Umar
juga pernah naik ke atas mimbar dan berucap menetapkan mahar perkahwinan tidak
melebihi 400 dirham. Lalu apabila beliau turun, beliau ditegur seorang
perempuan dengan membacakan ayat ke-20 dalam surah al-Nisa yang menyebut Allah
SWT memberikan kebebasan kepada lelaki memberikan sebanyak mana yang mereka
mahu sebagai mahar kepada perempuan.
Ini
menginsafkan Umar yang beliau tiada hak menetapkannya, lalu sedar kesalahannya
dan berkata: "Ya Allah, berilah keampunan kepadaku. Semua orang lebih
faqih (memahami) daripada Umar."
Khalifah
kedua itu pun kembali menaiki mimbar dan berkata: "Sesungguhnya tadi aku
melarang kamu menetapkan mahar terhadap wanita lebih daripada 400 dirham.
(Namun) sekarang, sesiapa pun boleh memberikan hartanya berdasarkan yang dia
suka (sebagai mahar)."
Islam
menganjurkan bersikap berani menasihat, menegur dan mengkritik secara membina
pemimpin kerana dengan cara itulah kesilapan serta kesalahan yang mungkin tidak
disedari pemimpin akan dapat dibetulkan. Ia sikap murni, terbit daripada hati
jujur dan bersih yang inginkan mencari keredaan Allah SWT semata-mata.
Ia
bukan seperti yang mungkin wujud dalam dunia hari ini yang sebagai contoh,
apabila wujud dua golongan, berpihak kepada pemerintah dan lagi pembangkang.
Pihak pembangkang akan senantiasa hanya membangkang, membantah dan menentang
apa sahaja datang daripada pemerintah hanya kerana mereka bukan daripada
kelompok pemerintah dan begitulah sebaliknya.
Keadaan
itu berlaku tanpa melihat terlebih dahulu tindakan, usul atau usaha itu
sebenarnya membawa kebaikan dan mengelak kemudaratan. Perkara ini dilakukan
demi survival kelompok masing-masing dan bukannya bertujuan kebenaran.
Kejatuhan
kerajaan, empayar dan dinasti silam antara lainnya berpunca daripada keengganan
kelompok memimpin (tidak kira yang memerintah atau tidak) untuk berlapang dada,
berjiwa besar mendengar saranan, nasihat, teguran, teguran ikhlas yang
diberikan ilmuwan, cendikiawan dan sarjana yang jujur.
Islam
bukan sahaja menganjurkan agar pemimpin sentiasa berjiwa besar dan terbuka
menerima teguran, bahkan mempelawa dan mengalu-alukan orang lain memberikan
pandangan bermanfaat seperti ditunjukkan Umar apabila dilantik sebagai
khalifah.
Sheikh
Abdul Aziz al-Badri menyebut pelawaan Umar itu suatu kesediaan dan pelawaan
jelas untuk 'dikritik' serta sebagai proses muhasabah dalam pemerintahan Islam.
Beliau
berkata: "Ajaran Islam mewajibkan pemimpin dilantik memimpin umat Islam
agar mendengar sesiapa mengkritik dan berlapang dada (menerima kritikan)
seperti diperintahkan untuk akur dengan kritikan berkenaan sekiranya bertepatan
dengan hukum Islam.
"Islam
juga melarang daripada mengenakan apa jua hukuman yang boleh menyakiti mereka
yang mengkritik, sekalipun kritikan itu kata-kata keras dan tajam,"
tulisnya dalam al-Islam Bayna al-Ulama' Wa al-Hukkam.
Oleh
Dr Nik Roskiman Abdul Samad
Felo
Kanan, Pusat Kajian Syariah, Undang-undang dan Sains Politik, Institut
Kefahaman Islam Malaysia (IKIM)
No comments:
Post a Comment